Rys historyczny Baczyna
Treść
Ślady prehistorycznego bytowania ludzi w naszym regionie odnaleziono w Zembrzycach i Mucharzu z czasów około 7000 p.n.e. Zamieszkała tu ludność kultury neolitycznej. Znalezione przedmioty w czasie badań archeologicznych w Zembrzycach, na wzgórzu zwanym Zamczyskiem, prowadzonych przez archeologa Żurowskiego, pochodzą z okresu kultury łużyckiej (1300-300 p.n.e). Eksponaty tych wykopalisk znajdują się w Muzeum Archeologicznym w Krakowie. Wioska Baczyn powstała dzięki akcji osadniczej prowadzonej na terenie puszczy bezkidzkiej przez króla Kazimierza Wielkiego. Na podstawie lustracji dóbr królewskich dowiadujemy się, że Baczyn został ponownie lokowany w 1554 roku, dzięki staroście lanckorońskiemu – Mikołajowi Wolskiemu. W 1410 roku wieś została prawdopodobnie dotknięta klęską głodu i epidemią, która przetrzebiła mieszkańców tak, że Baczyn wyludnił się zupełnie.Wszedł on w skład utworzonego w 1410 roku niegrodowego starostwa lanckorońskiego. Przynależność ta trwała do 1774 roku. W maju 1772 roku, w wyniku pierwszego rozbioru Polski, na teren starostwa wkroczyli Austryjacy. Dobra starostwa zostały przejęte na rzecz skarbu austriackiego. Obejmowały one, oprócz Lanckorony, trzydzieści wsi, w tym Baczyn. Cały ten majątek jako dawne włości królewskie, został wystawiony na licytację. W 1777 roku wielka księżna kurlandzka i żmudzka - Franciszka z Krasińskich, żona księcia Karola Saskiego -syna Augusta III Sasa, kupiła dwadzieścia wsi, wśrod nich Baczyn. Po śmierci księżnej należą one do księżąt Montleartów. W 1891 roku Baczyn i inne wsie naszej parafii zostają sprzedane arcyksięciu Reinerowi Habsburgowi. Po I wojnie światowej w 1919 roku, pod naciskiem rządu polskiego Habsburgowie z Żywca zmuszeni byli sprzedać Lanckoronę wraz z częścią ziem dawnego starostwa lanckorońskiego, Lwowskiemu Bankowi Ziemskiemu Kredytowemu, który odsprzedał je, obok innych dóbr pohabsburskich z Baczynem, wzbogaconemu przemysłowcowi naftowemu ze Lwowa – hrabiemu Zygmuntowi Lewakowskiemu, późniejszemu senatorowi polskiemu. Ziemie naszej wsi nie będące własnością chłopów do 1945 roku były we władaniu Lewakowskich. Po II wojnie światowej ziemie folwarku w Budzowie zostają częściowo rozparcelowane, a pozostała część i lasy – upaństwowione.
W 1914 roku wybuchła I wojna światowa, a niedługo po niej wojna polsko – bolszewicka. Na różnych frontach tych wojen walczyło wielu mieszkańców Baczyna. Zostawiając swoje rodziny poszli walczyć o wolną Ojczyznę. Zginęło wtedy 19 mieszkańców Baczyna. Parafianie zbudowali pomnik upamiętniający nazwiska tych, którzy walczyli o niepodległość Ojczyzny i jej obronę w 1920 roku. Podczas II wojny światowej ludzie z naszej wsi i okolicznych miejscowości walczyli prawie na wszystkich frontach Europy oraz w partyzantce w okupowanym kraju. Zginęło wtedy 17 mieszkańców Baczyna. Wspomniane wojny odcisnęły odcisnęły swoje piętno, naznaczone stratami w ludziach oraz materialnymi i moralnymi. Drugim nieszczęściem, które dotykało mieszkańców były epidemie cholery, tyfusu oraz głód. Po II wojnie światowej, w latach 1946 – 1954 ginęli również ludzie w bratobójczych walkach. Trudno oceniać ten okres mimo różnych opracowań. Ocena zależy od zaangażowania politycznego i światopoglądu. Zakończenie walk podziemia z władzą PRL nastąpiło w 1954 roku.
Wieś Baczyn należy teraz do powiatu suskiego i województwa małopolskiego.
Materiały do napisania Rysu historycznego zaczerpnięte zostały z książki Zarys dziejów parafii pod wezwaniem Matki Bożej Pocieszenia w Budzowie, której autorami są ksiądz Stanisław Kolarski i Henryk Mrowiec